Miasto Wisła - oficjalna strona

Zmarł Jerzy Pilch

30.05.2020

Smutna wiadomość dotarła 29 maja na Śląsk Cieszyński. W swoim mieszkaniu w Kielcach zmarł Jerzy Pilch, niewątpliwie najwybitniejszy twórca literatury pochodzący z Wisły, który swej rodzinnej miejscowości zapewnił trwałą pozycję w polskiej prozie. 

Urodził się 10 sierpnia 1952 roku w Wiśle jako syn Wandy i Władysława Pilchów. Matka była farmaceutką, ojciec pracownikiem naukowym i profesorem Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Dzieciństwo do 10 roku życia Jerzy Pilch spędził w Wiśle. W 1962 roku wraz z rodzicami przeniósł się do Krakowa. Ukończył polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w latach 1975-1985 pracował jako adiunkt. Rozpoczętego doktoratu nie dokończył, porzucając naukę na rzecz literatury. W latach 80. XX wieku był współorganizatorem i autorem „NaGłosu”, niezależnego pisma mówiono-czytanego, którego spotkania odbywały się w krakowskiej siedzibie Klubu Inteligencji Katolickiej. W tym czasie rozpoczął także długoletnią współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”, w którym redagował dział kulturalny i był stałym felietonistą. Od ostatniej strony lekturę gazety rozpoczynało wiele osób, a Jerzy Pilch wrósł w słynną redakcję na ulicy Wiślnej. W latach 1999-2006 pisał dla „Polityki”, następnie drukował w „Dzienniku” (2006-2009) i „Przekroju (2010-2011).

Książkowym debiutem Jerzego Pilcha był zbiór opowiadań Wyznania twórcy pokątnej literatury erotycznej wydany w Londynie w 1988 roku, za który otrzymał prestiżową nagrodę Fundacji im. Kościelskich (1989). Ta pierwsza poważna proza zapowiadała tematy, które później stale powracały w twórczości pisarza: autobiografia, galeria rodzinnych i sąsiedzkich postaci wiślańskich, wątek wyznaniowej odmienności. Sytuację ewangelika w katolickim kraju przedstawił w Spisie cudzołożnic. Prozie podróżnej z 1993 roku. Sukces tej powieści potwierdził film na podstawie scenariusza i w reżyserii Jerzego Stuhra, do którego Jerzy Pilch napisał dialogi. Otrzymał za nie nagrodę na Festiwalu Polskich Filmów fabularnych w Gdyni w 1994 roku, na ekranie pojawił się także w epizodycznej roli mężczyzny spotkanego przez głównego bohatera w barze Vis-á-Vis. Lata 90. XX wieku to jedno wielkie pasmo sukcesów literackich Jerzego Pilcha, na które złożyły się liczne publikacje, nagrody, adaptacje sceniczne, filmowe i telewizyjne jego prozy. W tym okresie opublikował m.in. zbiory felietonów pt. Rozpacz z powodu utraty furmanki (1994) i Tezy o głupocie, piciu i umieraniu (1997), niewielką, ale bardzo „wiślańską” powieść Inne rozkosze (1995), która w 1998 roku doczekała się adaptacji telewizyjnej, obnażający nałóg alkoholowy Monolog z lisiej jamy (1996), w dwa lata później także zaadoptowany na spektakl telewizyjny z rolą Bogusława Lindy, powieść Tysiąc spokojnych miast (1997) i prozę felietonową pt. Bezpowrotnie utracona leworęczność (1998).

Za dwa ostatnie tomy otrzymał nagrody: wyróżnienie Krakowska Książka Miesiąca i Paszport „Polityki” (1998). Okres krakowski w życiu i twórczości pisarza zakończyła przeprowadzka do stolicy, gdzie powstały powieści Pod Mocnym Aniołem (2000), Miasto utrapienia (2004) i Marsz Polonia (2008). Ukazały się także kolejne zbiory felietonów Upadek człowieka pod Dworcem Centralnym (2002) i Pociąg do życia wiecznego (2007), sztuka teatralna Narty Ojca Świętego (2004) wystawiona w Teatrze Narodowym w Warszawie i w Teatrze Telewizji oraz Moje pierwsze samobójstwo i dziewięć innych opowieści (2006). Proza Jerzego Pilcha trafiła do teatrów i kin, a autor za powieść Pod Mocnym Aniołem otrzymał najważniejszą polską Nagrodę Literacką Nike (2001), do której był aż siedem razy nominowany. Książki Jerzego Pilcha cieszyły się w tym okresie niezwykłą poczytnością i osiągały niewyobrażalne dla wielu autorów nakłady, recenzenci zachwycali się słynną Pilchową frazą i jego sztuką słowa.

Właściwie stworzył nowy rodzaj prozy felietonowej, która zapewne nieprędko znajdzie kontynuatorów. Druga dekada XXI wieku w twórczości Jerzego Pilcha przyniosła wskroś „wiślańską” powieść Wiele demonów (2013) oraz mniejsze prozy Zuza albo czas oddalenia (2015), Portret młodej wenecjanki (2017), Żywego ducha (2018) i Żółte światło (2019). Cieniem na życiu pisarza położyła się choroba, która w ostatnich latach mimo ciężkich fizycznych doświadczeń stymulowała go literacko. Odważnie o swych zmaganiach z nią opowiadał w trzech dziennikach: Dziennik (2012), Drugi dziennik (2014) i Trzeci dziennik (2019). Niezwykle ważne dla samego pisarza były dwa autobiograficzne wywiady-rzeki udzielone Ewelinie Pietrowiak i wydane w formie książkowej: Zawsze nie ma nigdy (2016) i Inne ochoty (2017). Jak zauważył prof. Marian Stala, dzieciństwo spędzone w Wiśle stało się dla Jerzego Pilcha źródłem prywatnej i luterskiej mitologii, która pozostanie znakiem rozpoznawczym jego prozy. Wiślański świat, jaki sobie wciąż na nowo wyobrażał, nieustannie poddawał literackim przekształceniom i mimo oddalenia nie tracił nim zainteresowania.

Do domu wybudowanego na Parteczniku w latach 70. XX wieku powracał nieustannie aż do dnia śmierci matki Wandy Pilchowej (2019), która wielokrotnie reprezentowała go podczas różnych wiślańskich uroczystości. Zawsze ciekaw wydarzeń w Wiśle, na bieżąco śledził życie toczące się w jego rodzinnej miejscowości. W Wiśle Jerzy Pilch odbył dwa spotkania autorskie cieszące się niezwykłą frekwencją: w sali sesyjnej Urzędu Miasta był gościem bibliotekarzy Powiatu Cieszyńskiego, a w 2002 roku w sali Domu Zborowego – czytelników Miejskiej Biblioteki Publicznej i Parafii Ewangelicko-Augsburskiej. W rodzinnej miejscowości odbył się przedpremierowy pokaz dokumentalnego Filmu o Pilchu (2017) w reżyserii Adama Lewandowskiego i ukazał tekst, napisany specjalnie dla miasta, pt. Moja Wisła (2017). Na Śląsku Cieszyńskim talent literacki Jerzego Pilcha został doceniony najwyższymi wyróżnieniami: Nagrodą im. ks. Leopolda Jana Szersznika (2004) przyznawaną przez Radę Powiatu Cieszyńskiego, Złotą Statuetką Źródeł Wisły (2006) od Rady Miasta Wisła oraz honorowym Laurem Złotej Cieszynianki (2008) przyznanym przez zrzeszenie Rad Samorządów Ziemi Cieszyńskiej.

 

 



Kalendarz imprez

Przejdź do wersji tekstowej kalendarium imprez
PN WT ŚR CZ PT SB ND
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31
Brak wydarzeń we wskazanym miesiącu

Jak spędzisz tutaj czas?

Baner Aktywnie pozytywnie
Banner Rodzinnie goscinnie
Baner na edukowaniu i harcowaniu
Baner na konferencji
Baner Mapa miasta
Baner Kamera internetowa
Baner baza noclegowa
Baner Baza wyciągi

Partnerzy

Herb miasta Nepomuk
Herb miasta Jablunkov
Herb miasta Rheinhausen
Herb miasta Hukvaldy
Herb miasta Bullylesmines
Herb miasta Coka
Herb gminy Jastarnia
Herb miasta Szczyrk
Herb miasta Brenna
Herb gminy Istebna
Herb miasta Ustroń
Copyright © by Urząd Miasta Wisła 2024
Polityka prywatności i cookies Deklaracja dostępności
Realizacja: Agencja Marketingu Internetowego
//widget pogodowy